Fazla Mesai Nedir? Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Ülkemizde bir işçinin alacağı fazla mesai ücreti, çok sıklıkla gündeme gelmekte ve araştırılmaktadır. İşçinin günlük ve haftalık çalışma süreleri ile ilgili düzenlemeler ve sınırlamalar 4857 sayılı İş Kanunu’nda açıkça belirtilmektedir. Bu kısıtlamalara rağmen kimi durumlarda işveren, normal çalışma sürelerine ek olarak işçiyi çalıştırmaya devam eder. Böyle bir durum karşısında fazla çalışma ücreti ve buna bağlı bazı hukuki sonuçlar doğmaktadır.

Fazla Mesai Nedir?

4850 İş Kanunu’na göre haftalık yasal olarak belirlenen çalışma saati 45 saat şeklindedir. Haftalık 45 saatin üstünde çalışma durumu fazla mesai olarak ifade edilmektedir. Bu süre aşıldığında istisnalar devreye girmektedir. Bu istisnalardan biri de fazla süreli çalışma durumudur.

Özetleyecek olursak, iş Kanunu 41. maddesine göre; kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalar, fazla mesaidir. İşçinin ne zaman ve ne kadar süreyle çalıştırılabileceği ise İş Kanunu 63. maddesi ile İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nde açıkça yer almaktadır. İş Kanunu 63. Maddesi uyarınca normal çalışma süresi haftada en fazla kırk beş saat olarak belirlenmiştir. Başka bir deyişle haftalık toplam 45 saati geçen her çalışma fazla çalışma niteliği taşımaktadır.

Bunu örnekle açıklamak gerekirse işe başlayacağınız şirket sizden haftalık olarak 30 saat çalışmanızı istiyor diyelim. İlk hafta boyunca işlerin yoğunluğundan dolayı 30 saat üzeri çalışmanız gerektiğinde o haftalık fazla süreli saat ücretinizin hesaplaması %25 üzerinden hesaplanır. Resmi olan 45 saatin üzerinde çalışan bir kişinin fazla mesai hesaplaması ise %50 üzerinden hesaplanmaktadır. Yaptığınız mesainin fazla mesai olarak sayılması ve hesaplanabilmesi için haftalık belirlenen 45 çalışma saatini doldurmuş olmanız gerekmektedir.

Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesaiyi asgari ücretle ve 10 saat fazla mesai yapıldığı örneği üzerinden anlatarak hesaplayalım;

• 2022 güncel brüt asgari ücret olan 4.253.40 TL’yi 225’e bölmemiz gerekiyor. 225’e bölmemizin nedeni bir kişinin brüt çalışma saatinin 225 saat olmasıdır.
• Asgari ücretiniz olan 4.253.40 TL’yi 225’e bölerek 1 saatlik çalışma ücretinizi bulmuş oluyorsunuz.
• Yaptığımız bölme işlemiyle çalışan kişinin bir saatlik çalışma sonucu ücretini 18.90 Krş olarak buluyoruz. Fazla mesai ücretini bulmak istediğimiz için 18.90 Krş’un %50 sini almamız gerekiyor.
• Aldığımız %50’nin üzerine 18.90 Krş’u ekleyeceğiz.
• Yaptığımız işlem sonrası bir kişin bir saat fazla mesaisi 28,35 Krş olarak çıkıyor.
• Kişi 10 saat fazla mesai kaldığı için 28,35 Krş’la 10’u çarpıyoruz.
• İşlem sonrası 283,50 Krş sonucuna ulaşıyoruz.
• Aylık brüt asgari ücretiniz, fazla mesainizle birlikte 4.253.40+283,50 Krş’u eklediğimizde 4.536 TL olmuş olacaktır.

Resmî Tatil Mesaisi Nasıl Hesaplanır?

Resmî tatil hesaplaması olarak da adlandırabildiğimiz mesailere aynı zamanda pazar mesaisi de denmektedir. Bu mesailerde personel eğer çalışırsa ücret olarak 1’e 1 ödenmesi gerekmektedir. Bu rakamlar toplu iş sözleşmelerinde ya da firma uygulamalarında farklılık gösterebilir. Kanuna göre konuşacak olursak personelin bir günlük ücreti neyse resmî tatilde çalışması durumunda ek bir günlük daha ücret alması gerekmektedir.

3000 TL maaş olan bir personel üzerinden örnekle anlatacak olursak;

• Aldığı maaş olan 3000 lirayı 30’a bölmemiz gerekiyor.
• İşlem sonrası günlük aldığı maaşı 100 TL olarak buluruz.
• Böylece bir gün resmî tatilde çalışmış olan personelin 100 TL alması gerekmektedir.
• Resmî tatilde çalıştığı ay alacağı maaş 3.100 TL olarak belirlenecektir.