Gider Pusulası Nedir?

Seyahat veya diğer para harcamaları için geri ödemeler, bir gider raporu aracılığıyla tutulur. İşverenler, çalışanın aynı türden harcamalarla ilgili olarak meblağları ödemesini ve ödemesini sağlamak için onaylanmış kıyas ölçütleri veya ısmarlama oranlar kullanılıyorsa ve vergi indirimine izin verilecekse, bir kontrol sistemine sahip olmalıdır. Muafiyet, aynı zamanda, ne ödeyenin ne de kontrol sistemini çalıştıran herhangi birinin, çalışanın masrafla ilgili olarak bir meblağa maruz kalmadığından şüphelenmesi veya makul olarak bilmesi veya şüphelenmemesi şartına bağlıdır.

Kısaca gider pusulası, vergi mükellefi olmayanlardan satın alınan ürün ve hizmetlerin belgelendirilmesi ve muhasebe sistemine kaydedilmesi için düzenlenen evraktır.

İkinci bir işlevi ise tüketicilere satılan ürünlerin iade alınması durumunda da gider pusulası düzenlenmesi için kullanılır. Gider pusulası, fatura hükmünde kullanılan bir evraktır. Sadece işlevi farklıdır.

Kimler gider pusulası düzenler?

Kanuna göz atacak olursak gider pusulası, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde detaylı şekilde açıklanır;

• Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,
• Geliri basit usulde belirlenenler,
• Defter tutmak zorunda olan çiftçiler,
• Defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabı,

Vergiden muaf esnafa, yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar içinde düzenlemek için gider pusulası kullanır. Gider pusulasını işi yapana veya malı satana imza ettirmeleri gereklidir.  Ayrıca gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir.

Dip not olarak gider pusulası birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de düzenlenir.

Gider pusulası hangi durumlarda düzenlenir?

Gider pusulasının hangi durumlarda düzenlendiğine dair aşağıda şıklı olarakta detayları ileteceğiz; Hazine ve Maliye Bakanlığı, yayımladığı tebliğlerle gider pusulası kullanım alanının kapsamını genişletmiştir.

• Vergiden muaf esnaf ve vergi yükümlüsü olmayanlardan ürün ya da hizmet satın alındığı zaman,
• Satılan malların tüketici tarafından iade edilmesi durumunda,
• Basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sabit kıymet satın alındığı zaman pusula düzenlenmesi gerekir.
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde belirtilen istisnadan yararlananlardan, ürün satın alındığı zaman,
• Serbest meslek işiyle uğraşanlara ödeme yapıldığı zaman,
• Vergiden muaf esnafla yapılan ticari işlemlerle birlikte; son tüketicilerden alınan iadeler, ürün ve hizmetler, telif ödemeleri gibi çok sayıda işlem sebebi ile gider pusulasına ihtiyaç vardır.

Gider pusulası nasıl düzenlenir?

Öncelikli olarak gider pusulaları, mükelleflerce matbaalara bastırılır ya da notere onaylattırılır. Gider pusulası iki nüsha şeklinde düzenlenerek, biri işi yapana teslim edilir ve diğeri ise düzenleyen kişide kalır.

Eğer gider pusulası iki nüsha düzenlenmedi ise; gider pusulasında yer alması gereken bilgilerin eksik yazılması durumunda gider pusulaları düzenlenmemiş kabul edilir.

Gider pusulasının malı satana ya da işi yapana imzalatılması gerekiyor.

Gider pusulasında olması gereken bilgiler nelerdir?

İşi yaptıran ve yapanın ya da malı satan ile satın alan kişinin adı soyadı (tüzel kişi ise unvanı) adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası yazılmalıdır.  Aynı renk kalem ile aynı kişi tarafından doldurulması uygundur.

• İşin mahiyeti
• Malın cinsi
• Malın adedi
• Malın fiyatı, toplam tutarı
• Vergi oranı ve net tutarı
• Düzenleme tarihi
• Seri ve sıra numarası

Gider pusulası stopaj oranları nedir?

Vergiden muaf esnaftan ürün ve hizmet satın alındığı zaman yapılan ödemelerden stopaj kesilir ve bu Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesine göre sabittir. Stopaj oranları nelerdir?

• Şayet ürün ya da hizmet alınan kişi vergi mükellefi değilse, esnaf muaflığından da faydalanmıyorsa, gerçek ve tüzel kişilerin ürünlerini iş akdi ile bağlı olmadan, bunlar adına gerekirse kapı kapı dolaşarak satıyorsa, ödenen komisyon, prim gibi ödemelerden %20 oranında stopaj uygulanır.
• Hurda mal alımlarında %2 stopaj uygulanır.
• Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her tür nakış işleri ve her tür turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri ürün fiyatları ya da ürünün imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden % 2 stopaj uygulanır
• Diğer mal alımları için %5 stopaj uygulanır.
• Yukarıda belirtilenler müstesna olmak üzere ürün ve hizmet değerinin ayrılamaması durumu da bu kapsamdadır, %10 stopaj uygulanır.